Υπάρχει μια "ζώνη" χρόνου απόστασης που αν την κατανοήσεις, μένεις έξω από αυτή και μαζί αποκλείεις το ενδεχόμενο εμπλοκής σε τροχαίο συμβάν.

 

Η αρχή και το τέλος της συζήτησης για τα τροχαία συμβάντα, σοβαρά ή όχι, με θύματα ή χωρίς, ξεκινά και ολοκληρώνεται με τη συζήτηση περί των λειτουργιών του ανθρωπίνου εγκεφάλου.

 

Ας ξεκινήσουμε από τα δεδομένα και τους Νόμους που διέπουν κάθε τροχαίο και τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

 

• Η οδήγηση είναι μια περίπλοκη διεργασία για την οποία ο εγκέφαλος πρέπει να οργανώσει διαρκώς ένα σύνθετο πακέτο εντολών ώστε να συντονίσει τους μύες που θα εκτελέσουν την εκάστοτε κίνηση.

 

• Οι ενέργειες που καλείται να συντονίσει ο εγκέφαλος διακρίνονται σε δύο κατηγορίες.

1. Σε αυτές που αφορούν σε γνώριμα ερεθίσματα και είναι ήδη καταγεγραμμένα (τα ερεθίσματα) στο ανάλογο μοτίβο στο μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου - το κέντρο επιχειρήσεων του ανθρώπου.

2. Σε εκείνες που απαιτούνται για ΜΗ γνώριμα ερεθίσματα, ή κοινώς τις εκπλήξεις. Εκεί πρέπει να οργανωθεί εκ του μηδενός, ένα νέο πακέτο ενεργειών από τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

 

• Για να οργανωθεί οποιοδήποτε πακέτο εντολών απαιτείται κάποιος πραγματικός χρόνος, καθόλου ευκαταφρόνητος.

-Για να υλοποιηθεί μία κίνηση κατ' απαίτηση ενός γνώριμου ερεθίσματος, ο χρόνος αυτός ανέρχεται στο 1 δευτερόλεπτο, με αποκλίσεις (προς τα πάνω, κάτι που εξαρτάται από πολλούς παράγοντες).

-Για να υλοποιηθεί μια κίνηση κατ' απαίτηση ενός ΜΗ γνώριμου ερεθίσματος, ο χρόνος αυτός αυξάνεται δραματικά, με ελάχιστο το επιπλέον 1 δευτερόλεπτο. Άρα ο συντομότερος χρόνος κατά τον οποίο θα συμβεί "κάτι", θα υπάρχει κάποια αντίδραση σε συνθήκες έκπληξης, είναι τα 2 δευτερόλεπτα.

Αυτό μεταφράζεται στο ότι από τη στιγμή που θα εμφανιστεί η "έκπληξη" στον ορίζοντά μας, θα περάσουν τουλάχιστον 2 δευτερόλεπτα μέχρι να υπάρξει οποιαδήποτε αντίδραση από πλευράς του οδηγού.

 

• Η διάρκεια κάθε σχεδίου δράσης, κάθε συστοιχία οργανωμένων εντολών έχει διάρκεια έως 2 δευτερόλεπτα και ανανεώνεται διαρκώς, ώστε να υπάρχει συνέχεια στην κίνηση, όποια κι αν είναι αυτή. Κάθε στιγμή έχουμε προαποφασίσει και έχουν οργανωθεί οι εντολές στον εγκέφαλό μας για το τί θα κάνουμε τα επόμενα 2 δευτερόλεπτα.

 

Οι χρόνοι αυτοί είναι ικανοποιητικοί για την φύση του ανθρώπου και τις προδιαγραφές του. Ο εγκέφαλος καλείται να υποστηρίξει τις λειτουργίες του όντος το οποίο υπηρετεί (τον άνθρωπο εν προκειμένω) όσο όμως αυτός κινείται εντός των προδιαγραφών του ανθρωπίνου είδους. Και συγκεκριμένα με ταχύτητες μέχρι 45-50 χιλιόμετρα ανά ώρα. Αυτή είναι η "τελική" του ανθρώπου - ενδεικτικά ο Usain Bolt, ο ταχύτερος άνθρωπος στην ιστορία έχει πιάσει τελική 44,7 χαω. Ένας κοινός θνητός δύσκολα ξεπερνά τα 15χαω αν δεν είναι αθλητής. Ωστόσο όσο οι εναλλαγές εικόνων γίνονται με αυτόν το ρυθμό, τότε ο εγκέφαλος μπορεί να τις παρακολουθήσει και να ανταποκριθεί με σχετική αποτελεσματικότητα.

Σε άλλα έμβια όντα που είτε πετυχαίνουν σημαντικά μεγαλύτερες ταχύτητες είτε το μοτίβο της επιβίωσής τους το απαιτεί, οι χρόνοι αυτοί είναι σημαντικά μικρότεροι.

 

Πρέπει τώρα να εξετάσουμε τί γίνεται στα 2 αυτά δευτερόλεπτα.

Ένα όχημα που κινείται με ταχύτητα 60χαω, σε αυτό το χρόνο διανύει 33 μέτρα, το μήκος 6 και πλέον αυτοκινήτων. Αυτό μάλιστα δεν σημαίνει ότι σε αυτό το διάστημα έχει ακινητοποιηθεί το όχημα αλλά μόλις τότε ξεκινά να αλλάζει κάτι στην κινητική του κατάσταση, είτε επιβράδυνση είναι αυτό είτε ελιγμός. Ενέργειες που για να ολοκληρωθούν απαιτούν κι αυτά τα δικά τους μέτρα απόστασης.

Τη στιγμή που ακουμπάμε το πετάλ του φρένου δεν ξεκινά ακόμη το φρενάρισμα. Η κίνηση πίεσης του πετάλ θέλει κι αυτή το χρόνο της, ακόμη και τα τακάκια για να κινηθούν προς τον δίσκο "ξοδεύουν" κι αυτά κάποιο χρόνο, αθροίζοντας μια μηχανική υστέρηση της τάξης του 0,5 δευτερολέπτου. Άλλα 8 μέτρα δηλαδή (στα 60χαω) πριν αρχίσουν πραγματικά να σφίγγουν τα ελαστικά στο οδόστρωμα για το φρενάρισμα.

 

Αυτά τα 40 μέτρα που μόλις αθροίσαμε, περιλαμβάνονται στη σκηνή του τροχαίου συμβάντος αλλά δεν τα υπολογίζει ο οδηγός. Κι εδώ μπορεί να γίνει μια διαπίστωση τόσο γενικευμένη όσο και το πρόβλημα. Σε κάθε ανεξαιρέτως τροχαίο συμβάν αλλά και οποιοδήποτε ατύχημα, εμπεριέχεται το στοιχείο της έκπληξης. "Κάτι" που δεν περιλαμβάνεται στα στοιχεία που δόθηκαν για να οργανωθεί το σχέδιο στον εγκέφαλο του οδηγού.

 

Και φτάσαμε στο κρίσιμο σημείο του θέματος. Κάθε έκπληξη λογίζεται ως τέτοια αν το ήδη διαμορφωμένο σχέδιο δράσης δεν το εμπεριέχει και δεν μπορεί να το εξυπηρετήσει.

Εκείνη τη στιγμή, ο εγκέφαλος προσπαθεί να ακυρώσει τις ήδη αποφασισμένες κινήσεις και να διαμορφώσει ένα νέο σχέδιο, σύμφωνα με τα νέα δεδομένα που εμφανίστηκαν εμπρός του.

 

Αν οι ταχύτητες κίνησης, άρα η εναλλαγή εικόνων εμπρός του, είναι μέσα στο φάσμα των ανθρώπινων προδιαγραφών (μέχρι 45 χαω) τότε υπάρχει σημαντική πιθανότητα να υπάρξει ικανοποιητικό νέο σχέδιο από τον εγκέφαλο.

Αν όμως οι ταχύτητες είναι μεγαλύτερες, τότε ο ρυθμός της εξέλιξης των εικόνων δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή από τον εμπλεκόμενο και συνήθως η αντίδραση είναι ...τίποτα. Καμία οργανωμένη αντίδραση σε ένα όχημα που κινείται με ταχύτητα μεγαλύτερη των μόλις 50 χαω προς κάποιο ξαφνικά αλλαγμένο περιβάλλον. Άρα παντελώς άγνωστο εκείνη τη στιγμή...

 

Ο μόνος μηχανισμός που μπορεί να κρατήσει έναν άνθρωπο μακριά από "ατυχήματα" είναι ο ίδιος ο εγκέφαλός του και συγκεκριμένα το ισχυρότερο σύστημα που εμπεριέχεται εκεί από τη γέννησή μας. Το ένστικτο της επιβίωσης.

Κάθε σχέδιο δράσης έχει περάσει από αυτό το φίλτρο που αν δεν ικανοποιείται δεν υπάρχει περίπτωση να "περάσει" σε υλοποίηση. Είναι ο δισταγμός κάποιου που είναι έτοιμος στην άκρη της εξέδρας για να κάνει bungee jumping όπου η θέληση και λογική του παλεύουν με αυτό το ένστικτο της επιβίωσης.

 

Αν απλά ενημερώνουμε τον εγκέφαλο για τους ενδεχόμενους κινδύνους εμπρός μας, δεν υπάρχει περίπτωση να εμπλακούμε σε ατύχημα. Τα πράγματα είναι τόσο απλά. Και ο λόγος που συμβαίνουν ατυχήματα είναι επίσης πολύ απλός:

Κάθε ατύχημα, κάθε φορά και σε όλες ανεξαιρέτως τις περιπτώσεις, πρόκειται  για μία Αποτυχημένη Πρόβλεψη που κάναμε λίγο νωρίτερα.

 

Θεωρήσαμε ότι επειδή έχουμε πράσινο, είμαστε ασφαλείς. Ότι επειδή δεν είμαστε ζαλισμένοι (από το λίγο ποτό που ήπιαμε) πως ο εγκέφαλός μας λειτουργεί το ίδιο (που δεν ισχύει και μάλιστα από την πρώτη σταγόνα). Ότι επειδή χθες δεν φορέσαμε ζώνη για μια μικρή γνώριμη διαδρομή και δεν συνέβη κάτι κακό, ότι μπορούμε να το κάνουμε πάντα.

Όσο η πραγματικότητα δεν προδίδει τις προβλέψεις μας, είναι όλα καλά. Όταν έρθει η έκπληξη, η συνέχεια συνήθως λέγεται ατύχημα.

 

Η μηχανισμός αυτοπροστασίας με διπλή μάλιστα λειτουργία είναι η εγκατάσταση του μοτίβου στον εγκέφαλό μας που σταθμίζει τη ζώνη του Ενός Δευτερολέπτου, του τελευταίου.

 

Υπολογίζουμε την απόσταση που θα καλύψουμε σε 1 δευτερόλεπτο με την ταχύτητα που κινούμαστε. Αυτή την απόσταση την μετατρέπουμε σε έναν κύκλο γύρω μας ώστε να το φανταστούμε σαν μια ζώνη / περιοχή που μας περιβάλλει.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, τώρα ξέρουμε πως αν βρεθεί οποιοδήποτε εμπόδιο ΜΕΣΑ σε αυτή τη ζώνη, εμείς δεν θα έχουμε το περιθώριο αντίδρασης και θα χτυπήσουμε σε αυτό.

 

Η ζώνη αυτή του 1 δευτερολέπτου μεγαλώνει όσο πιο γρήγορα κινούμαστε - έχει διάμετρο 10 μέτρα στα 30χαω, 20 μέτρα στα 60χαω, 40μέτρα στα 120 χαω κοκ.

Όταν πλησιάζουμε λοιπόν μία διασταύρωση με 40 χαω, μόλις περάσουμε τα τελευταία 13 μέτρα ΠΡΙΝ τη διασταύρωση, αν κάποιο άλλο όχημα κάθετα ερχόμενο μας κλείσει το δρόμο, η σύγκρουση είναι βέβαιη.

 

Η ζώνη του 1 δευτερολέπτου μειώνεται διαρκώς όσο μειώνουμε ταχύτητα προσεγγίζοντας μία διασταύρωση και είναι αυτός ο λόγος που θα μας κρατήσει μακριά από το ατύχημα. Θεωρήσαμε ότι υπάρχει το ενδεχόμενο να συμβεί κάτι απρόοπτο και μειώσαμε το εύρος της ζώνης αυτής επιβραδύνοντας το όχημα.

 

Η δεύτερη λειτουργία του μοτίβου αυτού στον εγκέφαλό μας, κάνει κάτι ακόμη πιο ουσιαστικό. Όσο την έχουμε ενεργοποιημένη, θεωρεί ότι απλά υπάρχει ενδεχόμενο κάτι να μην είναι όπως έχουμε προβλέψει.

Αυτή και μόνο η παραδοχή αφαιρεί το στοιχείο της έκπληξης! Ο χρόνος αντίδρασης είναι μειωμένος στα επίπεδα των αναμενόμενων εξελίξεων (στο 1 δευτερόλεπτο) και ο ισχυρός μηχανισμός αυτοπροστασίας, το ένστικτο της επιβίωσης, δεν θα μας επιτρέπει να εκτεθούμε σε συνθήκες που εμπεριέχουν ενδεχόμενο κίνδυνο.

Γι αυτό άλλωστε και η ζώνη αυτή έχει εύρος το 1 δευτερόλεπτο και όχι τα 2, καθώς απουσιάζει το στοιχείο της έκπληξης.